Ruimte voor rust en rumoer

Samenvatting van het beleid en projectplan voor herinrichting en nevengebruik van de Dominicuskerk in Utrecht De Nieuwe Dominicus.

Toen de dominicanen in 1951 in Utrecht een klooster lieten bouwen, kozen ze als locatie expres geen braakliggend terrein aan de rand van de stad, maar een plek middenin een wijk. Dáár, in Oog in Al, wilden zij tussen en met de wijkbewoners bidden en werken. Met een beetje fantasie kun je dit ideaal van contemplatie en actie vertalen als rust en rumoer.

De dominicanen zijn vertrokken, maar de kerk staat er nog en iedere zondag vinden er vieringen plaats. Maar er gebeurt nog meer in dit gebouw… steeds meer. En daarvoor is de Stichting Vrienden van de Dominicus verantwoordelijk. Onder de naam De Nieuwe Dominicus verbindt de stichting rust en rumoer op een nieuwe manier. Door middel van allerlei activiteiten biedt De Nieuwe Dominicus mensen met verschillende achtergronden de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten, hun vragen en zorgen te delen, zich te laten raken door woord of gebaar, hun nieuwsgierigheid naar andere levenswijzen te bevredigen, na te denken over maatschappelijke ontwikkelingen, hun zintuigen te laten strelen via muziek en kunst, samen te vieren en ook gewoon, of misschien wel ongewoon, even stil te zijn.

Achtergrond
Het hier gepresenteerde plan voor nevengebruik van de Utrechtse Dominicuskerk en haar bijgebouwen is ontstaan tegen de achtergrond van de dreigende sluiting van talloze kerken vanwege ontkerkelijking en fusies van parochies. Hergebruik van de gebouwen is niet altijd mogelijk of wordt door de eigenaren als onwenselijk beschouwd, dus worden ze vaak gesloopt. Hiermee dreigt een belangrijk deel van ons collectieve religieuze erfgoed verloren te gaan.

Het gaat echter niet alleen om de kerkgebouwen zelf, maar ook om hun functie als ‘huis van betekenis’. Ook mensen die zelf niet naar de kerk gaan, ervaren dat zo. En om die betekenis van de Dominicuskerk vast te houden en op een eigentijdse manier vorm te geven, heeft een groep parochianen en andere wijkbewoners de Stichting Vrienden van de Dominicus opgericht.

Breed aanbod van activiteiten

De Stichting Vrienden van de Dominicus wil een breed aanbod ontwikkelen van activiteiten op het gebied van bezinning en spiritualiteit, kunst en cultuur. De plannen van de Stichting sluiten daarmee aan bij enkele belangrijke trends. Een daarvan is de groeiende belangstelling voor religie, spiritualiteit en zingevingsvraagstukken. Voor een groeiend aantal Nederlanders is de kerk in haar traditionele vorm niet (meer) vanzelfsprekend de instantie waartoe zij zich richten voor zingeving en moraal. De activiteiten worden georganiseerd onder de naam Huis van Dominicus. Een overzicht van het programma is opgenomen op https://www.huisvandominicus.nl/

De Stichting Vrienden van de Dominicus wil de vragen naar de wortels en de betekenis van het bestaan daarom op nieuwe manieren aan de orde stellen. Dat willen wij doen samen met personen, groepen en instellingen die zich op eigentijdse manieren bezighouden met de zoektocht naar ‘goed leven voor allen’. Door middel van lezingen, forumdiscussies, workshops, geïnspireerde verhalen en nog veel meer willen we in christelijke en niet-christelijke tradities samen op zoek naar ankers.

Mensen hebben echter niet alleen behoefte aan de ontwikkeling van hun eigen persoonlijkheid of spiritualiteit, zij hebben ook behoefte aan gemeenschap, aan verbondenheid. Dat is de tweede maatschappelijke trend waar onze plannen bij aansluiten. Juist in deze tijd van individualisering en het verdwijnen van traditionele structuren is er weer oog voor de waarde van sociale samenhang, tolerantie en maatschappelijke betrokkenheid. Het zijn de belangrijkste pijlers van de civil society. Muziek, theater en beeld brengen mensen op een dieper niveau met elkaar in contact, is onze overtuiging. Daarom wil de Stichting Vrienden van de Dominicus samen met partners ook een aansprekend cultureel programma aanbieden en mensen verleiden hier zelf actief aan deel te nemen.

Om zo’n veelzijdige plek van gemeenschap te kunnen worden, willen wij iets nieuws, iets dat in katholieke kringen (nog) niet gebruikelijk is. Wij willen namelijk al deze activiteiten niet (alleen) organiseren in de bijgebouwen, maar juist ook in het kerkgebouw zelf, waar daarnaast de vieringen blijven plaatsvinden. Een plek waar architectuur en sfeer gericht zijn op delen en vieren is in onze ogen namelijk de plek bij uitstek om ook op heel andere manieren vorm te geven aan centrale christelijke waarden als openheid en gastvrijheid, verantwoordelijkheid en betrokkenheid, compassie en engagement.

Sinds enkele jaren worden de activiteiten (losjes) gekoppeld aan een jaarthema, achtereenvolgens ‘fundament’, ‘vensters’ en ‘visioenen’. Zie elders op de site voor meer informatie over het huidige thema en de activiteiten van 2018.

Herinrichting
Om een plek van ontmoeting en inspiratie te worden is het noodzakelijk de kerk her in te richten naar de eisen en wensen van deze tijd. De huidige inrichting met haar vaste (harde) banken en priesterkoor met drie niveaus is niet geschikt voor multifunctioneel gebruik. Ook de huidige voorzieningen zijn niet toereikend. De stichting zet zich in om het gebouw en de directe omgeving aan te passen aan de moderne eisen met behoud van de vormentaal en de sobere, bijna meditatieve sfeer van de neo- romaanse kerk, een van de schaarse voorbeelden uit de Bossche School.

De eerste versie van het herinrichtingsplan is door de jury van de VSB-prijsvraag ‘Erfgoed op eigen benen’ genomineerd (2008). Het lovende juryrapport was een grote steun in de rug bij het verder ontwikkelen van onze plannen. We hebben inmiddels een groot aantal partners gevonden om een inhoudelijk gevarieerd programma mee te kunnen uitvoeren, alleen hebben wij als Stichting Vrienden van de Dominicus nog geen voldoende middelen om de herinrichting te bekostigen.

Steun
Voor het verwezenlijken van onze plannen – De Nieuwe Dominicus als ruimte voor rust en rumoer, als plek van ontmoeting en gesprek, van zang en theater, van bezinning en inspiratie voor iedereen in en buiten de wijk – hebben wij steun nodig: ideële steun en praktische steun, morele steun en vooral financiële steun. Met dit Projectplan willen wij die steun verwerven.